باکلوفن و كاهش اسپاستي سيتي در كودكان فلج مغزي

باكلوفن از شایع ترین داروهای ضد اسپاستیک مورد استفاده در فلج مغزی می باشد. این دارو بخاطر جذب کم در چربی ها ، به سختی می تواند از سد خونی- مغزی عبور کند . به همین دلیل رسیدن به دوز درمانی مناسب در سیستم عصبی مرکزی با مشکل مواجه می شود. همین امر موجب کاهش اثر درمانی باکلوفن مصرفی می شود. جدیدترین روش که از دهه گذشته استفاده شده و رفته رفته در حال گسترش است ، یک پمپ قابل کاشت و سیستم کاتر است که نتیجه عملکرد آن راهیابی باکلوفن به مایع مغزی – نخاعی است. این روش دارای اثر سریع بوده و عوارض جانبی كمی دارد.

موارد کاربرد ITB

در کودکان فلج مغزی اسپاستیک شدید ، دیستونیک و نوع میکس کاربرد دارد. اهدافی که در استفاده از این روش دنبال می شود شامل تونایی نشستن بر روی ویلچر ، تسهیل جابه جایی ، کاهش دفورمیتی های ستون فقرات و افزایش راحتی و آسان کردن مراقبت بیمار از طریق کاهش اسپاستی سیتی است. پمپ هایITB بیشتر در افراد دای پلژیک اسپاستیک کاربرد دارد. با این حال نیاز به مطالعات بیشتری برای پیشنهاد این روش درمانی برای چنین مشکلات خاصی است.

عوامل مورد توجه

قبل از کاشت پمپ باید عواملی مثل میزان تاثیر اسپاستی سیتی بر عملکرد و مراقبت بیمار، نوع اختلال فرد و میزانبهبودی مورد انتظار مد نظر قرار بگیرند. همکاری خانواده در استفاده از پمپ ITB بسیار ضروری است. این پمپ در کودکان بالای ۳ سال که اندازه شکم آن ها برای جاگذاری پمپ مناسب باشد استفاده می شود. وجود هیدروسفالی را بايد بررسی کرد چرا که این روش موجب افزایش احتمال نشت مایع مغزی – نخاعی می شود ،از این رو ، این  کودکان باید تحت کنترل باشند. در مواردی که تشنج وجود دارد ، اقدامات پزشکی مناسب صورت ميگیرد چرا که باکلوفن موجب کاهش آستانه ی تشنج می شود . پوست پشت باید سالم بوده و فاقد هرگونه عفونت اکتیو و زخم های فشاری باشد. در نهایت وضعیت مناسب مالی خانواده بیمار از دیگر عواملی است که باید مورد توجه قرار بگیرند.

آزمون دوز باکلوفن 

این کار همزمان با کاشت پمپ انجام می گیرد و بدین صورت است که ابتدا مقدار ۵۰ میکروگرم از باکلوفن به درون پمپ تزریق می شود. معمولا ۱ تا ۲ ساعت پس از تزریق باکلوفن به درون پمپ ، اثر دارو ظاهر می شود و پس از ۴ تا ۶ ساعت ، اثر آن به حداکثر میرسد و پس از ۸ ساعت اثر دارو ظاهر می شود و پس از ۴تا۶ ساعت ، اثر آن به حداکثر میرسد و پس از ۸ ساعت اثر آن به تدریج کاهش می یابد . در صورتی که تاثیر دارو ظاهر نشود، در روزهای آتی مقدار ۷۵ تا ۱۰۰ میکرو گرم از باکلوفن ادامه می یابد. معمولا در کودکان دیستونیک ، کاتتر در ناحیه ی مهره ی نیم سینه ای کار گذاشته می شود. کودکانی که میزان اسپاستی سیتی آن ها حداقل ۱ درجه اشوورث و به مدت ۶ تا ۸ ساعت كاهش یابد گزینه های مناسبی برای استفاده از پمپ ITBهستند.

کاشت پمپ 

این کار با یک جراحی کوچک انجام می شود. معمولا کاتتر را از ناحیه تحتانی سینه ای یا کمری ستون فقرات وارد مایع – مغزی نخاعی می کنند . در افراد دیستونیک یا اسپاستیک اندام فوقانی ، نوک کاتتر به سمت بالا متمایل است. کاتتر به یک پمپ قابل تنظیم خارجی که در دیواره شکم کاشته شده است نصب می شود. معمولا با توجه به مقدار باکلوفن ، پمپ از طریق پوست هر ۲ تا ۳ ماه پر می شود. 

سيد محسن احكامي

كارشناس ارشد كاردرماني

مركز كاردرماني و گفتاردرماني تاك